Księga Rodzaju – Bóg tworzy świat
Pierwsza Księga Mojżeszowa (Księga Rodzaju), a zatem cała Biblia, rozpoczyna się od dzieła stworzenia. Jako pierwsze stworzone zostały niebiosa, wspomina o tym pierwszy werset Biblii „Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię”. Księga Rodzaju 1:5 zawiera pierwsze odniesienie do numeru dnia. Numeracja jest w tym przypadku zagadkowa, nie wiadomo do końca, czy poprzednie działania miały miejsce w dniu zerowym, a kiedy nastał poranek – dzień pierwszy, wtedy rozpoczął się właśnie dzień pierwszy. Czy może nie było dnia zerowego, a określenie – dzień pierwszy, odnosi się do poprzedniego dnia, jako podsumowanie. Prawdopodobnie dzieło stworzenia rozpoczęło się w Sabat, a zgodnie z Żydowskim kalendarzem, niedziela jest pierwszym dniem tygodnia. Jednak żeby oszczędzić zamieszania, przyjmijmy, że numeracja dni jest wsteczna, a więc kiedy pojawia się zapis z numerem dnia, traktowany będzie on jako podsumowanie dnia poprzedniego.
Dzieła stworzenia w dniach od pierwszego do czwartego
Ziemia, światłość i oddzielenie od ciemności, podział na pory dnia – powstały dnia pierwszego. Sklepienie nieba powstało dnia drugiego. Jest to więc bardzo zagadkowe, dlaczego w pierwszym wersecie niebo jest wymienione jako pierwsze, a w kolejności stworzenia, jest ono drugie. Zagadka jest o tyle interesująca, że w obu przypadkach użyte jest hebrajskie słowo „szamaim”, więc nic nie sugeruje rozróżnienia pomiędzy angielskim „sky”, a „heaven”. Ląd, a więc i podział na obszar lądowy i wodny, a także roślinność, powstały dnia trzeciego. Gwiazdy i planety powstały w dniu czwartym. Co ciekawe, światłość powstała dnia pierwszego, a słońce i księżyc, które miały nimi zarządzać, dopiero w dniu czwartym.
Księga Rodzaju, kiedy powstał człowiek
Zwierzęta wodne i powietrzne powstały dnia piątego. Zwierzęta lądowe powstały w ostatnim dniu pracy Boga, w dniu szóstym. W tym samym dniu „potem” powstał człowiek. Księga Rodzaju 1:26 „Potem rzekł Bóg: Uczyńmy człowieka na obraz nasz, podobnego do nas i niech panuje nad rybami morskimi i nad ptactwem niebios, i nad bydłem, i nad całą ziemią, i nad wszelkim płazem pełzającym po ziemi”. Słowo „potem” sugeruje, że człowiek powstał w kolejności potem, po zwierzętach. Słowa „niech panuje nad…”, sugerują, że wszystko to, co zostało wymienione, nad czym człowiek miał panować, już istniało. Werset 1:27 wspomina, że Bóg stworzył istotę ludzką jako mężczyznę i kobietę. Powiedział też do mężczyzny i kobiety, aby się rozmnażali, po czym w wersecie 1:31 jest podsumowanie – dzień szósty.
Powtórzenie kolejności stworzenia
Dzieło stworzenia jest o tyle ciekawe i zagadkowe, że jego kolejność powtarza się w rozdziale drugim i bynajmniej nie wygląda na zbieżną z opisem z rozdziału pierwszego. Księga Rodzaju 2:4 wydaje się zapowiadać, że po tym wersecie nastąpi opis dziejów nieba i ziemi. Opisane jest więc, że na ziemi nie ma roślinności (dzień trzeci), nie ma człowieka (dzień szósty), więc w wersecie 2:7 Pan Bóg ukształtował człowieka. Dopiero po ukształtowaniu człowieka, Pan Bóg stworzył ogród (2:8), w którym umieścił stworzonego już człowieka. W wersecie 2:18 Bóg wspomina, że człowiek jest sam, więc w wersecie kolejnym tworzy zwierzęta z ziemi (dzień szósty), a dopiero po nich tworzy ptaki (dzień piąty). Zwierzęta zostały stworzone, potem nazwane, a potem musiał jeszcze minąć czas, aby zorientować się, że jednak zwierzęta człowiekowi nie wystarczają i potrzebna jest kobieta, a jednak w rozdziale pierwszym kobieta była stworzona dnia szóstego.
Wnioski z kolejności stworzenia w Księdze Rodzaju
Kolejność stworzenia jest zaburzona nie tylko pomiędzy rozdziałem pierwszym, a drugim, gdzie różnice rzucają się w oczy najbardziej. Różnice występują już na samym początku wewnątrz rozdziału pierwszego, gdzie zamieniona jest kolejność tworzenia nieba i ziemi. Wobec tego, czy człowiek był stworzony jako pierwszy, czy może pierwsze stworzone były zwierzęta? Wygląda na to, że pozostanie to na zawsze zagadką, jak gdyby Bóg specjalnie pomieszał kolejność stworzenia na każdym etapie, być może po to, aby nie przywiązywać do tego uwagi, nie tworzyć ideologii (np. popierania wegetarianizmu lub mięsożerności na podstawie kolejności powstania w porządku świata). Niezależnie od motywu zamieszania, widać ewidentnie, że nie może być mowy o pojedynczej pomyłce, ponieważ pomieszana jest kolejność każdego etapu, co świadczy o celowości tych działań.
Pierwsi ludzie ściągają na ludzkość przekleństwo
Kobieta stworzona przez Boga, posłuchała namowy najsprytniejszego dzikiego zwierzęcia, co świadczyłoby o tym, że w ogrodzie Eden, zwierzęta mówiły i nie było w tym nic dziwnego. Adam był z Ewą, ale nie ma wzmianki o tym, aby powstrzymywał żonę przed zjedzeniem owocu. W wyniku nieposłuszeństwa wobec Boga, na ludzkość spadł szereg przekleństw, dolegliwości porodowe, ciężka praca, śmiertelność ciała. Skoro Bóg pomnożył dolegliwości rodzenia przy wypędzaniu Adama i Ewy z ogrodu, być może pierwsi ludzie mieli już gromadkę dzieci, o tym nie czytamy, ale wniosek wydaje się być logiczny, skoro Ewa miała odczuć karę, musiała wcześniej rodzić bezboleśnie. Skoro Bóg na początku polecił Adamowi i Ewie rozmnażać się i napełniać ziemię, nie ma powodu ku temu, aby mieli tego nie robić przed wygnaniem z Edenu. Raczej gdyby pierwsi ludzie nie rozmnażali się, mogłoby to zostać uznane za objaw nieposłuszeństwa. Również werset 3:20 wskazuje na to, że pierwsi ludzie mieli dzieci przed opuszczeniem Edenu „I nazwał Adam żonę swoją Ewa, gdyż ona była matką wszystkich żyjących.”, Bóg bowiem wygnał człowieka dopiero w wersecie 3:24 słowami „I tak wygnał człowieka (…)”, odnosząc się raczej do rodzaju ludzkiego, a nie do konkretnej osoby.
Pierwsze morderstwo w dziejach ludzkości Kain i Abel
Księga Rodzaju 4:1 „Adam obcował z żoną swoją Ewą, a ta poczęła i urodziła Kaina. Wtedy rzekła: Wydałam na świat mężczyznę z pomocą Pana.” ten werset sugeruje, jakby Kain był pierworodnym Adama i Ewy. Cała narracja kolejnych wersetów wygląda jakby Kain i Abel byli pierwszymi i jedynymi dziećmi Adama i Ewy. Niemniej Biblia nie nazywa Kaina pierworodnym, a akcja mogła być rozciągnięta na wiele lat, podczas gdy dynamika akcji sugeruje, jakby wydarzenia miały miejsce jedno po drugim. Kain jest wspomniany jako pierwszy, który składa Bogu ofiarę. Prawdopodobnie naśladował on w tym swojego ojca, jednak został wymieniony jako pierwszy ze względu na kontrast z Ablem. Napisane jest że Kain ofiarował Bogu plony, a Abel ofiarował pierworodne plony. Wprawdzie jeden z nich ofiarował plony roślinne, a drugi zwierzęce, jednak werset 4:7 pokazuje, że nie w tym leży problem ofiary Kaina. Bóg mówi do Kaina, że byłby pogodny, gdyby czynił dobrze, co świadczyłoby o tym, że oddawanie plonów kolejnych, nie pierwszych, było niewłaściwe, a nie sam rodzaj tego co oddawał. Bóg ostrzegł Kaina, że on sam jest odpowiedzialny za to, aby nie ulec pokusie grzechu, ale Kain nie usłuchał Boga i uległ pokusie mordując brata.
Księga Rodzaju, przekleństwo i wygnanie Kaina na tułaczkę
Karą za zamordowanie sprawiedliwego Abla, było przeklęcie roli Kaina, aby nie wydawała mu plonu, a także wygnanie go z obecnie zamieszkanej ziemi. Kain wypowiada ciekawe słowa, że kiedy ktoś go spotka, zabije go. Jeśli więc Kain byłby rzeczywiście pierworodnym pierwszych ludzi, byłby trzecim człowiekiem na ziemi, więc kto mógłby go spotkać w odległych ziemiach? Tym bardziej, dlaczego ten kto by go spotkał (jakiś jego młodszy brat), miałby go chcieć zabić? Te wszystkie pytania skłaniają raczej ku temu, że Kain nie był trzecim człowiekiem na ziemi, a do jego morderstwa minęło wiele czasu i urodziło się Adamowi i Ewie wiele dzieci, które zdążyły rozejść się po ziemi i nie znać Kaina. Tam gdzie poszedł Kain, były już osady ludzkie, znalazł on tam żonę i tam się rozmnażał. Teoria, iż Kain był pierwszym wspomnianym dzieckiem Adama i Ewy, a nie ich pierworodnym, znajduje poparcie w wersecie 4:25, gdzie mowa jest o narodzinach Seta, z którym wiąże się jakieś ważne wydarzenie. Kolejnym dowodem jest rodowód Adama, w którym brak jest Kaina i Abla, a zamiast nich pierwszy jest Set, a pozostali zostali wymienieni jako synowie i córki. Oznacza to, że w rodowodach wymieniani byli synowie ważni, szczególnie tacy, którzy byli przedłużeniem rodu. W tym przypadku, był to rodowód prowadzący do Noego, dlatego wymieniony jest Set, od którego Noe bezpośrednio pochodzi.
Zagłada ludzkości w Księdze Rodzaju, Noe i potop
Człowiek jest zły, wszystkie jego myśli i działania są ustawicznie złe, istota ludzka zasługuje na zlikwidowanie z powierzchni ziemi, ponieważ jedyne do czego dąży człowiek to grzech i czynienie wszystkiego, co nie podoba się Bogu. Pan żałował tego, że powołał do życia tak fatalnie zaprojektowaną istotę i postanowił zniszczyć ludzkość i wszystkie istoty żyjące wraz z człowiekiem. Jednak Noe okazał się być sprawiedliwym, dlatego Bóg zdecydował dać ludzkości szansę, na którą nie zasłużyła i pozwolić zaludnić ziemię synom Noego po potopie, który miał zgładzić całą ludzkość. Noe otrzymał nakaz wybudowania Arki, wprowadzenia na nią swojej rodziny oraz określonej liczby konkretnych zwierząt. Noe nie nawoływał do nawrócenia i nie zapraszał do Arki, ponieważ otrzymał konkretne wytyczne, kto i co ma znaleźć się na Arce. I pobłogosławił Bóg Noego i jego synów w wersecie 9:1. Jest to niezwykle ważny moment Księgi Rodzaju, ponieważ Adam i Ewa zostali przeklęci i ostatecznie zostali zgładzeni prawie wszyscy ich potomkowie. Noe wraz z synami zostali przez Boga pobłogosławieni, dlatego ich potomstwo, żyje do dnia dzisiejszego.
Pomieszanie języków – miasto Babel
Po potopie, narodziły się nowe pokolenia, które znalazły dobrą ziemię i chciały się na niej osiedlić. Ludzie postanowili trzy rzeczy, wybudować miasto, w którym mogliby się osiedlić i żyć wszyscy razem. Wybudować wieżę, która byłaby bardzo wysoka, aż do nieba, prawdopodobnie miała ona służyć temu, by powracający z podróży, widząc z daleka wieżę, mogli trafić z powrotem do miasta Babel. Nadać sobie nazwę, aby wszyscy identyfikowali się jako jeden lud, aby nadać sobie cechy wspólnoty działającej razem w jednym miejscu. Bogu jednak nie podobało się to, że ludzie żyją ze sobą w zgodzie i razem budują wspólne dzieło. Wygląda na to, że Bóg wolał, aby ludzie zapełnili całą ziemię, a nie tylko jeden obszar. Pomieszał więc Bóg języki i rozproszył ludzi po całej ziemi.
Bóg wybiera Abrama, konfrontacja z obowiązującymi zwyczajami
Abram został powołany przez Boga i miał opuścić rodzinną ziemię. Otrzymał obietnicę, że Bóg uczyni z niego wieli naród, w co Abram uwierzył i poszedł w nieznane zgodnie z nakazem Bożym. Księga Rodzaju 12:11-20 opisuje przedziwną i niezrozumiałą sytuację, Abram oddaje swoją żonę, aby inny mężczyzna poślubił ją, ponieważ Abram bał się o swoje życie. Brak ku temu jednoznacznych dowodów, jednak istnieje wytłumaczenie tej sytuacji. Prawdopodobnie za czasów Abrama, utarł się zwyczaj, według którego podróżni wstępujący do obcej miejscowości podlegali inicjacji. Abram znając ten zwyczaj, doszedł z Saraj do porozumienia, że to ona będzie przy każdej okazji oddawać się, wypełniając to umowne zobowiązanie. Odmowa inicjacji groziła śmiercią, o czym mowa w Księdze Rodzaju 12:12 „skoro cię ujrzą Egipcjanie, powiedzą: to jego żona; i zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu”. Za prawdziwością teorii istnienia zwyczaju inicjacji świadczy wejście aniołów do Sodomy i Gomory, za których Lot gotów był oddać własne córki, zdając sobie sprawę z konsekwencji odmowy poddania się ustalonemu zwyczajowi. Wykorzystywanie nowo przybyłych nie ograniczało się więc do kobiet, albo to właśnie brak tych ograniczeń zaważył o zniszczeniu miast grzechu. W przypadku Saraj, nic nie wskazuje na to, aby pozostała czysta wobec Abrama. Faraon mówi o niej „wziąłem ją sobie za żonę”, co w czasach Abrama jest dość jednoznaczne z obcowaniem. Niemniej ostatecznie Bóg upomniał się o Saraj i wraz z Abramem opuścili Egipt i poszli w dalszą drogę.
Księga Rodzaju – Syn Abrahama, Izaak
Księga Rodzaju 17:5 wspomina o zmianie imienia Abrama na Abrahama, werset 17:15 natomiast wspomina o zmianie imienia Saraj na Sara. W rozdziale 20, przedstawiona jest historia, można by powiedzieć jedna z wielu, kiedy Abraham oddaje Sarę innemu mężczyźnie. Sara jest już starszą panią, więc raczej nie zachęca do poślubienia, co tym bardziej utwierdza w przekonaniu, że Abimelek wziął ją ze względu na panujący w tych czasach zwyczaj. Sytuacja jest niezwykła nie tylko z tego powodu, że król bierze staruszkę, by pojąć ją za żonę. Niezwykłe jest przede wszystkim to, że w tej sytuacji Bóg wyraźnie nie dopuścił do zbliżenia obcego mężczyzny z Sarą. Jest to bardzo mocno zaznaczone, ponieważ Abraham otrzymał obietnicę narodzin syna obietnicy – Izaaka, dlatego musiało być to bardzo jasne, że nikt oprócz Abrahama, nie dotykał Sary i że z całą pewnością Izaak jest jego synem. Rozdział 22 opowiada historię ofiarowania Izaaka w ofierze. Zadziwia fakt, że po tych wydarzeniach, Izaak nie obraził się ani na Abrahama, ani na Boga. Księga Rodzaju 25:21 wspomina o tym, że Rebeka była niepłodna, jednak przez wzgląd na modlitwę Izaaka, stała się brzemienna. Oznacza to, że pomimo tego, że Bóg nakłonił jego własnego ojca do zabicia go, choć później go od tego zamiaru odwiódł, Izaak przebaczył Bogu i był Mu wierny.
Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba
Abraham był posłuszny Bogu, opuścił swoje ziemie rodzinne i poszedł w nieznane. Wiele razy udowodnił swoją wierność Bogu, a ostatecznie, gotów był zabić swojego ukochanego syna Izaaka, by okazać Bogu całkowite posłuszeństwo. Izaak, pomimo tego, że Bóg skłaniał jego ojca do odebrania mu życia, potrafił przebaczyć zarówno Abrahamowi jak i Bogu i wiernie kroczył za Panem. Jakub natomiast przez ogromną część swojego życia kombinował i zdobywał to co dla niego najcenniejsze, swoim własnym sprytem, lub ciężką pracą. Rozdział 27 Księgi Rodzaju opisuje jak Jakub podstępem zabrał Ezawowi pierworództwo. Z tego powodu musiał uciec i przez 14 lat pracował u Labana za dwie żony. Kiedy postanowił wrócić do domu, musiał skonfrontować się z bratem, który za kradzież pierworództwa chciał go zabić. Wtedy zorientował się, że nic już nie jest w stanie osiągnąć swoim sprytem i kombinowaniem. Oczywiście nie omieszkał spróbować swoich sił i wysłał bratu prezenty, jednak to Bóg sprawił, że serce Ezawa było przemienione i Jakub pozostał przy życiu. Tak to Pan, nazwał sam siebie Bogiem również Jakuba, czyli tego, który dochodzi do wniosku, że własnymi siłami niczego nie jest w stanie osiągnąć.